Aan tafel bij de talkshow Op1 zat deze week een influencer uitgebreid te vertellen waarom hij een kritische kijk heeft op de coronaberichtgeving. Voor de oudere generatie lezers: een influencer is doorgaans een puberende zelfbevlekker die middels schreeuwerige zelfgemaakte filmpjes op Youtube tienduizenden volgers lastigvalt met zijn of haar mening over zaken. Niet zelden test de influencer voor de camera de nieuwste gezichtscrèmepjes, hair-extensions en incontinentieluiers, waarbij de volgers herhaaldelijk te horen krijgen hoe gewèldig de producten zijn.

Tisjeboy Jay

Dus hier zat bij Op1 de slissende influencer Tisjeboy Jay (met een kleine 300.000 volgers op social media) met nerveus hoedje en Limburgse tongval aan corona-gezant Feike Sijbesma duidelijk te maken dat de berichtgeving van het RIVM behoorlijk eenzijdig is. De waarheid, zo influencte Tisjeboy, kent namelijk altijd twee zijden. Jij hebt jouw waarheid, ik heb de mijne, zo bleek zijn credo. Covid-kolonel Sijbesma keek stilletjes toe, en de oplettende kijker zag hem zijn levenskeuzes opnieuw overwegen.

Vol overtuiging zat Tisjeboy Jay aan tafel te kraaien dat hij een onderzoekende kijk heeft op zaken. Toegegeven, hij is geen wetenschapper, en ook geen viroloog. Maar hij had wel eens wat aan boekhouding gedaan, en is dus goed met cijfers. En als je dan wat alternatieve bronnen bekijkt, kom je tot conclusies die tienduizenden experts op het gebied over het hoofd zien. Dan kom je tot een andere waarheid, tot ‘alternatieve feiten’. Het miskende genie besloot zijn betoog met de oproep aan jongeren: blijf kritisch. Geloof niet alles wat men je vertelt. Een klassiek geval van wat ik eerder een pseudoscepticus noemde.

Alternatieve ruis

Het is een pijnlijk maar herkenbaar fenomeen: de selectieve inmenging van Henk en Ingrid in wetenschappelijke ontwikkelingen. Je komt geen Facebookgroepen tegen waarin een advocaat en een tandartsassistent de alternatieve waarheid rondom het elektromagnetische absorptievermogen van koolstofnitride bediscussiëren. En ik zie nooit een rapper in een talkshow vertellen waarom de Bekenstein-Hawking entropie van een zwart gat toch echt niet afhangt van hoe groot het zwarte gat is.

Maar zodra een tak van wetenschap betrekking heeft op onze comfortzone, worden we ineens erg kritisch. Met een totaal gebrek aan intellectuele bescheidenheid voelen velen zich geroepen hun goedgelovigheid publiekelijk te demonstreren. Daar hoort natuurlijk bij dat wanneer de wetenschappelijke conclusies tegen de lekenopinie indruisen, de wetenschap van samenzweren wordt beticht. En, wanneer men geen publiek podium krijgt om deze alternatieve ruis te verspreiden, is dat natuurlijk om tegenstanders monddood te maken. Klassieke trucs van de pseudoscepticus.

Het is niet erg dat een groot deel van de samenleving niet wetenschappelijk onderlegd is, en het is menselijk dat we aanleg hebben om goedgelovig te zijn. Ook kun je het niemand kwalijk nemen dat we slecht zijn in het doorzien van ons eigen falende denkvermogen. Maar laten we beginnen met te stoppen dit soort figuren aan tafel uit te nodigen om hun mening als valide alternatief te laten klinken. Om tegengeluiden de mond te snoeren? Nee, om dezelfde reden als dat ik clown Bassie niet uitnodig als spreker op een roboticacongres.